.

مروری بر جایگاه قارچ‌های دارویی

جواد جانپور۱، شراره رضائیان۱، حمیدرضا پوریانفر۱
۱ اعضاء هیأت علمی گروه پژوهشی زیست فناوری قارچ‌های صنعتی، جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
JavadJanpoor@gmail.com

.

به نقل از مستند ویژه سومین جشنواره گیاهان دارویی، فرآورده های طبیعی و طب سنتی ایران – ۱۵ تا ۱۸ شهریورماه ۱۳۹۵ (به کوشش تیم پژوهشی شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی)

(توجه: متن کامل این مقاله در فایل مستند موجود می باشد. با کلیک نمودن بر روی گزینه بالا می توانید آن را دانلود نمایید.)

.

معرفی گروه پژوهشی زیست فناوری قارچ‌های صنعتی در جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
گروه پژوهشی زیست فناوری قارچ‌های صنعتی در سال ۱۳۸۱ با اخذ مجوز از سوی جهاددانشگاهی واحد مشهد تأسیس و به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز نمود. این گروه موافقت اصولی و قطعی خود را به ترتیب در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ از سوی دفتر مرکزی جهاددانشگاهی کشور اخذ نمود. فعالیت‌های پژوهشی و خدمات تخصصی این گروه غالبا مبتنی بر تحقیقات، تولید و عرضه نژادهای اصلاح شده قارچ خوراکی دکمه‌ای می‌باشد. بطور مشخص، مهمترین انگیزه‌ از تأسیس گروه پژوهشی زیست فناوری قارچ‌های صنعتی (که در حال حاضر نیز موضوعیت دارد) استفاده از ظرفیت‌های فناوری زیستی برای کمک به رفع یا کاهش چند مشکل یا نیاز مشخص در کشور بوده است که عبارتند از: محدودیت شدید آب، محدودیت زمین‌های قابل کشت، تأمین پروتئین غیر حیوانی مورد نیاز جامعه و همچنین ایفای نقش در اقتصاد مقاومتی. لذا این گروه زمینه تخصصی خود را به‌نژادی مبتنی بر فناوری‌های زیستی در قارچ‌های با کاربرد صنعتی انتخاب نموده است. قارچ‌های خوراکی به مفهوم عام خود یکی از ارگانیسم‌های مهم مورد استفاده در حوزه فناوری زیستی هستند که یا بطور مستقیم در صنعت استفاده می‌شوند و یا فرآورده‌هایی تولید می‌کنند که در صنایع مختلف از جمله صنایع غذا، تولید پروتئین‌های حیاتی، رنگ، دارو، کود‌های بیولوژیک، ترکیبات آلی و غیره دارای کاربرد هستند.
از ۲ سال گذشته، این گروه مسیر جدیدی برای انجام تحقیقات در عرصه قارچ‌های دارویی-خوراکی ایجاد نموده است. اگرچه مطالعات با ارزشی از سوی سایر محققین کشور در خصوص تولید برخی از قارچ‌های دارویی انجام شده است، این مطالعات محدود به شناسایی و گاهی تولید در سطح محدود برخی از گونه‌ها بوده و کمتر بطور سیستماتیک در خصوص زراعی‌سازی گستره وسیعی از قارچ‌های دارویی بومی ایران کار شده است. مطالعات این گروه و همچنین مطالعات سایر محققین کشور نشان داده است؛ کشور ما غنی از ذخایر ژنومی قارچ‌های دارویی است. در حال حاضر، فعالیت‌های تحقیقاتی این گروه در زمینه‌های مختلفی از جمله شناسایی و جمع آوری قارچ‌های دارویی بومی ایران، زراعی سازی، شناسایی و تخلیص ترکیبات دارویی با خواص بیولوژیکی (با تاکید بر خواص ضد سرطانی و ضد میکروبی) و استفاده از فناوری‌های زیستی در بهبود خصوصیات زراعی قارچ‌های دارویی-خوراکی ساماندهی شده است.

 جایگاه قارچ‌های خوراکی در تغذیه
چند سالی است که با تغییر سبک زندگی ما ایرانی‌ها، زنگ خطر تهدید سلامتی از مواد غذایی ناسالم به گوش می‌رسد. عدم توجه به سلامت مواد غذایی، موجب شده است که بسیاری از هموطنان به بیماری‌های مختلفی دچار شوند. آمارهای تکان دهنده از سه برابر بودن شیوع سرطان در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای دنیا، لزوم توجه به سبک زندگی و اهمیت مواد غذایی مصرفی را گوشزد می‌کند. سابقه‌ی استفاده از گیاهان و قارچ‌های دارویی در فرهنگ قدیم بسیاری از کشورهای دنیا برای درمان و پیشگیری از بیماری‌ها، به سال‌های بسیار دور باز می¬گردد. امروزه نیز تمایل به استفاده از گیاهان و قارچ‌های دارویی روز به روز در دنیا رو به افزایش است.
به طور کلی قارچ‌ها، دارای مصارف صنعتی و دارویی مهمی ‌هستند. قارچ‌ها می‌توانند با ترشح برخی از آنزیم‌های پرکاربرد صنعتی (مانند پروتئازها) و متابولیت¬های اولیه و ثانویه (مانند آنتی بیوتیک¬ها) نقش‌های مهمی را در صنعت و پزشکی ایفا کنند. قارچهای خوراکی یکی از کاربردهای تجاری فن‌آوریهای میکروبی به منظور تبدیل زیستی ضایعات بخش کشاورزی به فرآوردههای با ارزش غذایی محسوب می‌شوند. در حال حاضر، قارچ خوراکی دکمه‌ای سفید (Agaicus bisporus) از لحاظ میزان تولید و اهمیت اقتصادی، مهمترین قارچ خوراکی در سراسر جهان محسوب میشود. در ایران نیز بیش از ۹۸ درصد تولیدکنندگان قارچ‌های خوراکی به تولید قارچ دکمه‌ای اشتغال دارند و این قارچ از محبوبیت زیادی در ایران همچون سایر نقاط جهان برخوردار است. در مطالعات اخیر از قارچ‌های خوراکی علاوه بر مصارف غذایی، کاربردهای دیگری همچون منابع غذایی فراسودمند و دارویی، توانایی زیست پالایی و تولید پروتئین‌های نوترکیب نیز ذکر شده است.

 .

… (متن کامل این مقاله در مستند ویژه سومین جشنواره و نمایشگاه گیاهان دارویی، فرآورده های طبیعی و طب سنتی ایران منتشر شده است که فایل کامل آن را می توانید از اینجا دانلود نمایید).

.