بسمه تعالی
بررسی تجارت جهانی گیاهان دارویی و معطر
.
محمّدتقی عبادی، جلال عباسیان
دانشجویان دکتری گیاهان دارویی و اعضای تیم پژوهشی شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی
.
منبع: عبادی، م.ت.، عباسیان، ج. ۱۳۹۳٫ بررسی تجارت جهانی گیاهان دارویی و معطر. مستند ویژه دومین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآوردههای طبیعی و طب سنتی ایران. ۱۸۶-۱۹۷٫
.
مقدمه
توسعه صنایع داروسازی، آرایشی بهداشتی، غذایی و … در جهان سبب افزایش میزان تقاضای مواد خام گردیده است و یکی از دسته های بزرگ این مواد خام، گیاهان دارویی و معطر می باشند. اگرچه حجم وسیعی از ترکیبات شیمیایی و سنتزی مشابه مواد موثره گیاهان دارویی در جهان تولید و تجارت می شوند ولی هنوز هم ترکیبات طبیعی جایگاه ویژه ای در تولید محصولات باکیفیت داشته و بسیاری از شرکت ها ترجیح می دهند یا بر طبق قوانین ملزم به استفاده از این مواد خام هستند. محدودیت های سازمان بهداشت جهانی نیز نقش بسزایی در بکارگیری ترکیبات طبیعی در تولید محصولات دارویی، آرایشی بهداشتی و … داشته است و از سال ۲۰۰۰ میلادی قوانین سخت گیرانه تری نیز وضع شده و یا در حال بررسی می باشد.
بر طبق گزارشات منابع معتبر، در حدود ۷۰ هزار گونه گیاهی در طب سنتی و مکمل کشورهای مختلف جهان در حال مصرف هستند (Lange, 2006). در یک بررسی که توسط سازمان بهداشت جهانی انجام شده است، مشخص گردیده که حدود ۸۰ درصد از جمعیت کشورهای در حال توسعه به درمان هایی بر پایه ی طب گیاهی اعتماد دارند. حداقل ۲۵ درصد از داروهایی که در دارونامه های معتبر جهان ذکر شده اند، منشأ گیاهی دارند و در حال حاضر ۱۲۱ نوع ماده موثره گیاهی در صنعت داروسازی جهان مورد استفاده قرار می گیرد. از مجموع ۲۵۲ دارویی که به عنوان داروهای ضروری و اساسی توسط سازمان بهداشت جهانی معرفی شده اند، ۱۱/۱ درصد داروهای گیاهی هستند و تعداد قابل توجهی نیز داروهای سنتزی هستند که از مواد طبیعی مشتق شده اند (نجفی و همکاران، ۱۳۹۰). تمامی این آمارها بیانگر افزایش مصرف گیاهان دارویی و رونق تجارت آنها است. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بهره گیری از اطلاعات اقتصادی و تجاری کشورهای مختلف جهان، ابعاد مختلف این بازار مورد بررسی قرار گیرد تا نگرشی جامع در مورد وضعیت فعلی و گرایش آینده بازار جهانی گیاهان دارویی حاصل شود.
بخش اول: وضعیت تجارت جهانی گیاهان دارویی از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ میلادی
۱) تحلیل جهانی
بر طبق آمار ارائه شده توسط سازمان تجارت جهانی (ITC)، حجم کل صادرات گیاهان دارویی کشورهای جهان در سال ۲۰۰۴ میلادی برابر با ۶۷۳۴۶۲ تن بود که در سال ۲۰۱۳ میلادی با ۷/۳ درصد افزایش به حدود ۷۲۲۴۶۵ تن رسیده است (شکل ۱). در همین مدت، ارزش کل صادرات گیاهان دارویی کشورهای جهان از یک میلیارد و ۲۶۳ میلیون و ۸۱۴ هزار دلار به سه میلیارد و ۳۹۹ میلیون و ۳۴۹ هزار دلار افزایش یافته است که بیانگر رشدی در حدود ۱۶۹ درصد می باشد (شکل ۲). همانطور که در شکل شماره یک و دو مشاهده می شود، اگرچه حجم صادرات گیاهان دارویی در برخی سال ها حتی با کاهش و نوسان همراه بوده است ولی ارزش صادرات همواره روندی صعودی داشته و نشان دهنده ی وجود ثبات در سودآوری تجارت گیاهان دارویی می باشد.
ادامه در فایل مقاله
جمع بندی و نتیجه گیری
طیف گسترده ی اطلاعات تجاری مطرح شده در این مقاله بطور کلی نشان داد که روند تجارت گیاهان دارویی اگرچه در سال های مختلف از لحاظ حجم نوساناتی دارد (احتمالا بدلیل این است که متاسفانه حجم بالایی از این مواد گیاهی بوسیله برداشت از طبیعت تامین می شوند) ولی از لحاظ ارزش دلاری همواره روند صعودی داشته است. در تمامی گزارش ها لزوم توجه به تولید زراعی گیاهان دارویی و توسعه ی آن جهت رسیدن به صنعت و تجارت پایدار گیاهان دارویی مورد بحث قرار گرفته است. همچنین تصمیمات جدید کشورهای خریدار در رابطه با لزوم توجه به قوانین روش های صحیح تولید زراعی و جمع آوری گیاهان دارویی (GACP) و همچنین دارا بودن گواهینامه ارگانیک، تجارت منصفانه (تجارت منصفانه به این معناست که تولیدکنندگان محصول مورد نظر تحت استثمار قرار نگرفتهاند و حقوق مادی و معنوی شان حفظ شده است. سازمان تجارت منصفانه جهانی (WFTO) مسئول ارائه این گواهینامه به شرکت های متقاضی می باشد)، ایزو ۹۰۰۱ (سیستم مدیریت کیفیت) و ایزو ۱۴۰۰۱ (سیستم مدیریت محیط زیست) سبب شده است که کشورهای صادرکننده، تغییراتی را در ساختار تولیدشان ایجاد نمایند تا در این بازار پرسود جایگاه شان را از دست ندهند. توجه به تمامی این نکات برای دست اندر کاران بخش گیاهان دارویی کشور ما الزامی است زیرا همواره سعی داشته ایم از پتانسیل های اقلیمی و ژرم پلاسم های ارزشمند کشورمان در راستای اشتغال و درآمد زایی و همچنین توسعه صنعت تولید و فرآوری گیاهان دارویی استفاده نماییم و بدون توجه به وضعیت جهانی این صنعت، هیچگاه به سر منزل مقصود نخواهیم رسید.
از گذشته تا کنون جمله ی معروفی در تمام مقالات منتشر شده در داخل کشور مشاهده می شود که نیاز است در مورد آن بیشتر تامل کنیم: “به گزارش سازمان خوار و بار جهانی، ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی که در حال حاضر حدود صد میلیارد دلار در سال است، در سال ۲۰۵۰ میلادی به رقم پنج تریلیون دلار خواهد رسید”. گزارشات سازمان تجارت جهانی نشان داد که میانگین صادرات گیاهان دارویی جهان در ده سال اخیر، ۲ میلیارد دلار بوده و حتی در سال ۲۰۱۳ میلادی هم که بیشترین میزان بوده است، در حدود ۳ میلیارد و ۳۹۹ میلیون دلار می باشد. بنابراین عدد ۱۰۰ میلیارد دلار بسیار دورتر از واقعیت می باشد. البته شاید تعریف گیاهان دارویی از نظر سازمان خوار و بار جهانی با سازمان تجارت جهانی تفاوت دارد و یا اینکه نحوه محاسبه تجارت جهانی گیاهان دارویی در این سازمان ها از اصول متفاوتی پیروی می نماید. بهرحال منبع این جمله نیز در گزارشات سازمان خوار و بار جهانی یافت نشد تا بتوان آن را دقیق تر بررسی کرد.
.
و ادامه دارد ….
https://medplant.ir/?p=20470
