کشت دیم گیاهان دارویی: مصاحبه با جناب آقای دکتر محمدحسین لباسچی
تهیه و تنظیم: محمدتقی عبادی
منبع: خبرنامه انجمن گیاهان دارویی ایران – شماره ۱۶، نیمه دوم تیرماه ۱۳۹۰
بیوگرافی:
متولد ۱۳۳۵ در تهران.
مقطع کارشناسی کشاورزی در دانشکده کشاورزی همدان. سال ۱۳۵۷
مقطع کارشناسی ارشد زراعت در دانشگاه صنعتی اصفهان. سال ۱۳۷۰
مقطع دکتری اکولوژی زراعی در دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۷۹
با توجه به تخصص شما که مبحث دیمکاری می باشد، شما چه مشکلات و کمبودهایی در کشور مشاهده می فرمایید؟
کمبود اول، خود تولید است. نیاز است که در سطح کشور و بطور گسترده مزارع دیم نمونه ای باشند که بصورت تولیدی، ترویجی و آموزشی دیمکاری را انجام دهند. قرار است با همکاری سازمان جنگل ها و مراتع کشور طرحی را شروع کنیم که در آن، سایت هایی را در مناطق دیمکاری کشور به مساحت ۲۰ هکتار به کشت گیاهان دارویی سازگار با اقلیم هر منطقه اختصاص داده و صفات مختلفی همچون عملکرد، مواد موثره و … را بررسی کنیم. در حال حاضر در برخی مناطق فعالیت هایی در زمینه گیاهان دارویی دیم انجام می دهند که بر پایه اصول علمی نیست و مطمئنا نتایج قابل قبولی نیز بدست نخواهند آورد. ما باید اول تولید را سامان دهیم و سپس به بحث استاندارد کردن بپردازیم. باید زنجیره ی تولید، استاندارد کردن، فرآوری، داروسازی و بازرگانی را در گیاهان دارویی ایجاد نماییم که در این صورت پتانسیل های گیاهان دارویی در کشور از جنبه های مختلف متجلی خواهد شد. پس گام اول، تولید، سپس استاندارد کردن، فرآوری و در نهایت شناسایی بازارهای داخلی و خارجی است. کافی است که در منطقه ای، کشت فنی و اصولی این گیاهان را بصورت دیم انجام دهیم، وقتی کشاورزان عملا با روش های تولید آشنا شوند و ببینند که گیاهان خوب رشد کرده اند و از طرف دیگر راحت می توانند محصول را بفروشند و درآمد نسبی خوبی داشته باشند، به این سمت ترغیب می شوند. بطور کلی در مبحث دیمکاری گیاهان دارویی در کشور، مشکلات و کمبودهای زیر وجود دارد:
– حمایت کننده های دولتی و خصوصی محدود تحقیقات گیاهان دارویی
– عدم وجود حلقه های زنجیره ی تولید تا فرآوری و بازرگانی گیاهان دارویی
– جدید و جوان بودن مبحث کشت دیم گیاهان دارویی در کشور
– کمبود طرح های تحقیقاتی جامع و ملی کشت دیم گیاهان دارویی در مناطق مختلف کشور جهت شناسایی پتانسیل ها و توانمندی های هر منطقه در تولید برخی از گیاهان دارویی به شکل دیم
– کمبود منابع علمی در ایران و جهان
– کمبود نیروهای متخصص در زمینه دیم و دیمکاری
– عدم وجود ماشین های مختلف کاشت و برداشت و برنامه مکانیزاسیون تولید گیاهان دارویی
چه راهکارهایی برای مشکلات و کمبودهای عنوان شده در بحث دیمکاری گیاهان دارویی پیشنهاد می نمایید؟
۱- حمایت دولت محترم نه با خرید تضمینی محصول بلکه با شناساندن و معرفی محصول تولیدی کشور به بازارهای جهانی. مثلا آویشن دنایی دارای یک و نیم برابر درصد اسانس بیشتر نسبت به آویشن باغی است و همچنین مقدار تیمول بالاتری دارد و یا معرفی مرزه خوزستانی که دارای تقریبا ۹۰ درصد کارواکرول در اسانس اش می باشد.
۲ – تعریف کردن استانداردهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی در کشت دیم
۳ – استفاده از گونه های اندمیک گیاهان دارویی در طرح های تحقیقاتی کشت دیم
۴ – حمایت های عملی نهاد های مختلف از تحقیقات و فعالیتهای علمی در سطح کشور
۵ – مکانیزاسیون گیاهان دارویی
در بین صحبت هایتان به نکته ای اشاره نمودید که در مبحث دیمکاری گیاهان دارویی، در برخی مناطق کارهایی دارند انجام می دهند که بر پایه اصول علمی نیست. لطفا این مورد را کمی تشریح کنید.
ضمن اشاره به کشت و تولید موفقیت آمیز در شرایط دیم و طبیعی برخی اقلام از جمله کرفس کوهی در استان آذربایجان شرقی و برخی استانهای دیگر، لازم به اشاره است که مثلا در استان کرمانشاه، ۲۵۰ هکتار از اراضی مستعد دیمکاری را زیر کشت گیاهانی همچون موسیر، آنغوزه، گل راعی و کرفس کوهی برده اند. بنده برای بازدید به آنجا رفتم و گفتند که این طرح موفقیت آمیز نبوده است و قرار شد که از آنجا بازدید کنم. در محلی که موسیر کشت کرده بودند، چاله ای کندم و دیدم که به جای چند عدد بذر، مقدار بسیار زیادی بذر در یک نقطه کشت کرده اند ولی همگی جوانه زده بودند که نشان می داد منطقه برای کشت این گیاه مناسب است ولی بطور صحیح نکاشته بودند. گل راعی را بجای اینکه نشاکاری کنند، کشت مستقیم نموده بودند که سبب شده بود جواب نگیرند. کرفس کوهی بسیار خوب رشد کرده بود ولی در مورد آنغوزه هم اشتباهاتی داشتند که برایشان توضیح دادم. به هر حال کشت و تولید دیم گیاهان دارویی از ظرافت های خاصی برخوردار است که نیاز به اجرای صحیح و نظارت مستمر دارد.
جناب آقای دکتر لباسچی، آیا در پروژه های دیمکاری از طرح های و ایده های سایر کشورها نیز استفاده کرده اید؟
بله. برخی کشورها دارای مناطقی با عرض جغرافیایی مشابه ما هستند که اقلیم هایی شبیه استان های کرمانشاه و همدان دارند. در سال ۱۳۶۶، کتابهای اصول کاربرد ماشین های کشاورزی را مطالعه می کردم که دستگاه هایی جهت کشت دیم را معرفی کرده بودند و حتی نحوه ی کار این دستگاه ها را توضیح می دادند. در سال ۱۳۶۷ به مدت دو هفته در کشور آلمان بر روی دستگاه های تحقیقاتی دیمکار کار کردیم و با استفاده از تکنولوژی آنها یک نمونه تحقیقاتی اش را برای شرایط مختلف کشور طراحی نمودیم. الان این دستگاه بذرکار تحقیقاتی دیم در ایستگاه دماوند در حال کار است ولی لازم است همکاری مستمر با برخی کشور های هم اقلیم دارای تکنولوژی مناسب مانند ترکیه، هند و غیره داشته باشیم و موارد فنی مختلف در این زمینه را ارتقاء بخشیم.
در حال حاضر در کشور چند ایستگاه دیم فعال و غیرفعال داریم؟
ابتدا باید بگویم که ما در ایران، در عرض جغرافیایی خاصی دیمکاری می کنیم و همه ی نقاط کشور دارای پتانسیل دیمکاری نیستند. از طرف دیگر ما دو نوع دیمکاری داریم: Dryland farming و Rainfed farming. در Dryland farming بارندگی اندک و پراکنده است ولی در Rainfed farming مثل نواحی شمالی کشور، نزولات جوی برای نیاز آبی گیاه کفایت می کند. ما طرح هایی برای Rainfed farming در استان های گیلان، مازندران و بخش هایی از استان گلستان داریم ولی بیشتر تمرکزمان بر روی Dryland farming است. ایستگاه سیساب (استان خراسان شمالی – بجنورد)، ایستگاه مراوه تپه (استان گلستان – گرگان)، ایستگاه تیکمه داش (استان آذربایجان شرقی) که بهترین ایستگاه ما است و بین المللی می باشد، ایستگاه ساعتلو (استان آذربایجان غربی – ارومیه)، ایستگاه سارال (استان کردستان) و ایستگاه ماهیدشت و سرارود (استان کرمانشاه) ایستگاه زاغه در لرستان، سرابله در ایلام، قهیز در اصفهان، همند در دماوند، باغملک در خوزستان در این زمینه مشغول به کار هستند. قسمت های محدودی از استان های کرمان، یزد، سمنان و مرکزی نیز پتانسیل کشت دیم را دارند.
چه پیشنهادات اقتصادی در زمینه دیمکاری دارید؟
در دیمکاری بدلیل اینکه از نهاده های کشاورزی بسیار کمی استفاده می گردد، می تواند سود اقتصادی فراوانی داشته باشد البته بشرطی که بر اساس اصول علمی باشد. احداث سطوح آبگیر کمی پرهزینه است ولی نسبت به احداث چاه عمیق بسیار ارزان تر بوده و می تواند با ذخیره سازی آب باران، کمک شایانی به کشت دیم در مناطق دارای بارندگی پراکنده بوسیله آبیاری تکمیلی نماید. در این رابطه باید دولت محترم با دادن وام و تسهیلات به کشاورزان کمک کند تا اینگونه ساختارهایی را احداث نمایند. در این شرایط و به دلیل گستردگی سطوح تولید، لازم است کار بصورت مکانیزه باشد. برنامه ریزی مکانیزاسیون گیاهان دارویی و تولید ماشین های مناسب، بخصوص برداشت گیاهان دارویی، می تواند کمک بزرگی به رونق این صنعت نماید.
https://medplant.ir/?p=1825
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
سلام ممنون از اطلاعاتی که دادید
من هم مثل دریا حدود ۳هکتار زمین در حومه مسجدسلیمان دارم و در حال تحقیق در مورد نوع گیاهی هستم که هم دیم کاشته بشه/هم تا اونجا که ممکنه احتیاجی به نشا کاری نباشه .ضمنا ارزش اقتصادیه کشت رو داشته باشه و موقع برداشت به مشکل برخورد نکنم/
اگه بشه با دستگاه برداشت بشه که عالی…..
ولی متاسفانه بعداز یک ماه تحقیق فقط بابونه و بادام رو مناسب دیدم که البته مطمین نیستم//
اگه بتونید کمکم کنید ممنون میشم
۰۹۳۳۸۳۴۵۲۲۹عبداللهی
samadabdollahi70@gmail.com
منتظرم
من ۱هکتار زمین دیم دارم کهدر حال بررسی و تحقیقم که چه گیاهی بکارم که قابل عرضه به بازار هم باشد
برای من که بازاریاب هستم میتواند دیدگاه جدید را برای بستر جدید فراهم نمایید