وضعیت طب سنتی در دانشگاه های کشور
.
مصاحبه با جناب آقای دکتر غلامرضا امین
.
به نقل از مستند مکتوب دومین جشنواره گیاهان دارویی، فرآورده های طبیعی و طب سنتی ایران – ۷ تا ۱۰ مهرماه ۱۳۹۳
(به کوشش تیم پژوهشی شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی)
.
.
معرفی استاد
دکتر غلامرضا امین استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران است. ایشان در سال ۱۳۲۴ در بندر ترکمن استان گلستان متولد شد و پس از کسب لیسانس مهندسی منابع طبیعی و فوق لیسانس علوم گیاهی، وارد رشته فارماکوگنوزی گردیده است. دکتر امین تاکنون مسئولیت های مختلفی را بر عهده داشته است که برخی از آنها عبارتند از: مدیر گروه داروسازی سنتی دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مسئول هرباریوم و هربوراتم دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران، عضو هیئت موسس و شورای پژوهشی مرکز تحقیقات طب و داروسازی سنتی، عضو شاخه گیاهان داروئی در گروه طب سنتی فرهنگستان علوم پزشکی و … که نشان دهنده تجریبات ارزنده ایشان در مبحث گیاهان دارویی و طب سنتی می باشد.
به عنوان یک متخصص که سابقه زیادی هم در علم گیاهان دارویی دارید، دید کلی خودتان را از فضای گیاهان دارویی و طب سنتی کشور ارائه دهید؟
برخورداری بی نظیر ایران از فلور بسیار غنی طبیعی و به تبع آن فراوانی و تنوع گونه های با ارزش گیاهان دارویی از یکسو و پشتوانه ای بسیار ارزشمند ایران از اندوخته های طب سنتی و منابع علمی آن سوی دیگر و مهمتر از این دو، اعتقاد و باورهای سنتی مردمان این مرز و بوم، مجموعه ای توانمند را برای پیشبرد اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت حفظ و تامین سلامتی عمومی و بعضا درمان بسیاری از بیماری ها مهیا نموده است. باز شناخت این توانمندی ها و ایجاد ارتباطی منسجم بین آنها راهی بسیار مطمئن و متکی به خود را برای دست یابی به اهداف تامین سلامتی اجتماعی ایجاد می نماید.
به نظر شما آیا جامعه پزشکی کشور در حال حاضر توانسته است اهمیت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی را درک کند؟
دانش حرفه ای گروه های مختلف پزشکی دنیا را روش های تجربه شده آموزش پزشکی تعیین می نماید و لذا اگر به سیستم ارجاع گروه های پزشکی توجه کنیم، براحتی کاربرد آموزش های ارائه شده دیده می شود. اگر در حال حاضر نقصانی در اطلاع علمی و کاربردی گروه پزشکی مشاهده می شود بدلیل کمبودهای موجود در سیستم آموزش های پزشکی در ایران است که در سالهای اخیر مورد توجه و برنامه ریزی قرار گرفته است و با شکل گیری دانشکده های طب سنتی در بسیاری از دانشگاه های کشور بزودی شاهد تحولی شگرف در این مورد خواهیم بود.
به نظر شما چطور می توان تعصبات پزشکی را از بین برده و گیاهان دارویی و داروهای گیاهی را وارد سیستم پزشکی کشور کرد؟
بنظر من به هیچ وجه تعصبی وجود ندارد زیرا اساسی ترین داروهای جهان از منشا گیاهی هستند و فردی را در گروه پزشکی پیدا نمی کنید که جایگزینی را برای اثرات بسیار ارزشمند و اساسی مورفین یا دیگوگسین و …. متصور باشد. اختلاف نظر در ادعاهای خالی از مشاهدات بالینی قابل دفاع و یا تحقیقات کاربردی مبتنی بر شواهد است. همانگونه که گفته شد اگر آموزش و تحقیقات در این زمینه را طبق الگوهای مورد قبول دنیا انجام داده و مجموعه اطلاعات کاملا علمی را تهیه کنیم و عرضه محصولات داروئی آنرا نیز با استانداردهای جهانی انجام دهیم، کسی را مشتاق تر از گروه پزشکی برای استفاده از آنها پیدا نخواهید کرد.
به عنوان یک استاد فارماکوگنوزی آیا از سرفصل هایی که برای دانشجویان داروسازی عمومی و همچنین تخصص فارماکوگنوزی ارائه می شود راضی هستید و آیا فکر می کنید این دروس می تواند نیاز کشور به تربیت متخصص داروهای گیاهی را برطرف سازد؟
از یک نظر کافی نیست ولی از منظر دیگر بدلیل تعداد واحدهای زیادی که در آموزش داروسازی وجود دارد دیگر جائی برای اضافه کردن واحد های دیگر وجود ندارد و دوره تخصصی هم برای مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی تربیت می شوند. تنها راه حل وضعیت موجود که بتواند نیازهای فوری را تامین کند، آموزش های کوتاه مدت منجر به مدارک حرفه ای برای کار است ولی برای دراز مدت نیاز به گرایشی کردن و یا تعریف دوره های جدید داریم.
گذشته از رشته های داروسازی و فارماکوگنوزی، رشته داروسازی سنتی که اخیرا در کشور راه اندازی شده است را چطور ارزیابی می کنید؟
ایحاد این دوره تخصصی یکی از ابتکارات بی نظیری بود که در دانشکده های طب سنتی بوقع پیوست و همزمان با آموزش طب سنتی برای پزشکان عمومی، داروسازی سنتی نیز برای داروسازان عمومی ارائه شد و در حقیقت با این ابتکار نحوه داروسازی با اطلاعات طب سنتی ولی با استفاده از آخرین پیشرفتهای داروسازی نوین طراحی گردید. فارغ التحصیلان این رشته علاوه بر تامین نیروهای مورد نیاز دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، همدوش با پزشکان متخصص طب سنتی سلامتکده ها و دهکده های سلامتی را برای اولین بار در ایران را اندازی خواهند نمود انشااله.
جنابعالی کتابی با عنوان “متداولترین گیاهان دارویی سنتی ایران” نوشته اید که تقریبا اولین کتابی است که به صورت علمی گیاهان دارویی سنتی را که در عطاریها مورد استفاده قرار می گیرد مورد بررسی قرار داده است. چه شد که نیاز به نوشتن این کتاب را احساس کردید و چه چیزهایی را دیدید که سبب نوشتن آن شد؟
از مدتها قبل و با مشاهده اختلاف نظر های فاحشی که در این زمینه وجود داشت مصمم شدم که کتابی را برای گویا نمودن این نمونه ها با ذکر نام علمی آنها که مورد نیاز تمامی تحقیقات بنیادی و کاربردی می باشد تالیف کنم. این تحقیق دوازده سال طول کشید و با سفر به بسیاری از استان ها و مراجعه به بسیاری از مراکز عمده ارائه نمونه های گیاهان داروئی، نمونه های فراوانی را جمع آوری و سپس با استفاده از روش مطالعات هرباریومی و به کمک وسائل و لوازم آزمایشگاهی و تصاویری که شخصا تهیه کرده ام، آنها را تعیین نام علمی نمودم. در نگارش کتاب سعی نموده ام که نمونه هایی را که در اکثر نقاط ایران و در فروشگاهای عرضه گیاهان داروی بسیار متداول می باشند را انتخاب نمایم. کاربردی بودن کتاب و سرعت استفاده از آن خصوصا در داروخانه ها را نیز در اولویت قرار داده ام. در حال حاضر کتاب را در دست باز بینی و تکمیل دارم و بزودی به انتشارات دانشگاه خواهم داد.
آیا این احساس نیاز هم اکنون رفع شده یا هنوز هم نیاز به شناسایی و معرفی گیاهان دارویی سنتی ایران وجود دارد؟
مسلما نمونه های دیگری وجود دارند که در نقاط مختلف ایران و بطور خاص آن مناطق استفاده می شوند که نیاز به شناسائی دارند ولی متداول در تمام ایران نیستند و لذا در این کتاب نیامده اند.
بحثی که بسیار مهم است موضوع تقلبات و اشتباهات در گیاهان دارویی است. این معضل را چطور می توان برطرف کرد؟
راهی جز تعیین نام علمی نمونه ها در مراکز معتبر دانشگاهی و تحقیقاتی که دارای هرباریوم و محقق با تجربه هستند نداریم و لازم است که عرضه فله ای این محصولات را به بسته بندی های دارای مهر استاندارد تبدیل نمائیم.
نمونه هایی از این اشتباهات و تقلبات را بفرمایید؟
آویشن ها از موارد بسیار رایج هستند و انواع گلهای ختمی نیز یکی دیگر از مثال های بسیار متداول است.
در پایان اگر صحبت دیگری دارید بفرمایید؟
گیاهان دارویی و داروهای گیاهی زنجیره بسیار گسترده ای است که از تهیه بذر و نهال و زمین های مناسب برای کاشت و یا جمع آوری گیاه از نقاط مختلف شروع می شود و مراحل مختلفی را مانند فرآوری پس از برداشت، بسته بندی، انبارداری، داروسازی، فرآورده های غذائی، مواد آرایشی بهداشتی، داروهای دامی و … در پیش رو دارد. هر یک از این مراحل دنیائی است از کارآفرینی و درآمدزائی که امتیاز عمده آن خودکفائی واقعی آنها و تولید با تکیه به خود است. رمز موفقیت برای استفاده بهینه از این مجموعه با ارزش، مدیریت اتصال دادن حلقه های مختلف این زنحیره با یکدیگر است که میبایستی هرچه سریعتر به آن بپردازیم. آموزش کارشناسانی که بتوانند گردش این زنجیره عظیم را به پیش ببرند از الزامات کار است.
با تشکر مجدد از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، موفق و موید باشید.
https://medplant.ir/?p=18076