تأثیر پیش‌تیمار بذر با اشعه گاما و کود نیتروژن بر عملکرد و کارآیی مصرف نیتروژن بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) در تولید پروتئین

.

نویسندگان
۱علیرضا پیرزاد ؛ ۲منوچهر علیزاده؛ ۳عبدالله حسن‌زاده قورت‌تپه؛ ۴رضا درویش‌زاده    

۱استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و گروه بیوتکنولوژی گیاهان دارویی و صنعتی، پژوهشکده زیست فناوری، دانشگاه ارومیه،
۲دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
۳استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان‌غربی
۴استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

.

چکیده
برای بررسی اثر نیتروژن روی عملکرد پروتئین برگ گیاهان حاصل از بذرهای پیش‌تیمار شده بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) با پرتو گاما، یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تابش گاما با منبع کبالت-۶۰ روی بذرهای بابونه آلمانی رقم Bodegold (صفر، ۴، ۸، ۱۲، ۱۶ و۲۰ گری) و مصرف نیتروژن به‌صورت کود اوره (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰کیلوگرم در هکتار نیتروژن) بودند. نتایج نشان داد که اثر متقابل بین پرتو گاما و کود نیتروژن روی عملکرد برگ، بیوماس و پروتئین، شاخص برداشت پروتئین، کارآیی مصرف نیتروژن در تولید برگ و پروتئین، عملکرد گل و عملکرد اسانس معنی‌دار بود. ولی درصد پروتئین و درصد اسانس تحت ‌تأثیر پرتو گاما و نیتروژن قرار نگرفتند. بیشترین عملکرد برگ (۴۱۹۴ کیلوگرم در هکتار) و بیوماس (۱۹۹۹۶ کیلوگرم در هکتار) در تابش ۸ گری و به‌ترتیب با کاربرد ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن بدست آمدند. همچنین بالاترین عملکرد پروتئین (۵۷۱ کیلوگرم در هکتار) در تابش ۲۰ گری و بدون افزودن نیتروژن و پایین‌ترین عملکرد پروتئین (۱۵۱ کیلوگرم در هکتار) در تیمار بدون پرتو گاما و ۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. بیشترین کارآیی مصرف نیتروژن برای برگ (۳۹/۶۷ کیلوگرم برگ به‌ازای مصرف هر کیلوگرم نیتروژن) و پروتئین (۳۰/۹ کیلوگرم پروتئین با مصرف هر کیلوگرم نیتروژن) از گیاهانی که بذرهای آنها قبل از کاشت ۱۶ گری پرتو گاما دریافت کرده بودند (و با مصرف ۵۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن)، حاصل شد. کمترین کارآیی مصرف نیتروژن برای تولید برگ (۹۴/۱۳ کیلوگرم برگ به‌ازای مصرف هر کیلوگرم نیتروژن) و پروتئین (۴۲/۱ کیلوگرم پروتئین با مصرف هر کیلوگرم نیتروژن) در تابش ۱۶ گری پرتو گاما و با کاربرد ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. به‌طوری که بیشترین عملکرد کاپیتول در سطوح صفر، ۴، ۸، ۱۲، ۱۶ و ۲۰ گری تابش گاما به‌ترتیب با مصرف ۱۵۰، ۱۰۰، صفر، ۱۵۰، ۱۰۰ و ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن بدست آمد. به‌طور کلی تابش‌های بالاتر از ۱۲ گری توانسته است نیاز به نیتروژن را در بابونه آلمانی برای تولید پروتئین کاهش دهد.

کلیدواژگان
بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.)؛ بیوماس؛ پرتو گاما؛ شاخص برداشت پروتئین

.