به گزارش شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی، زیره به صورت خودرو در کشورهایی چون افغانستان ، ایران ، ازبکستان ، تاجیکستان ، ترکیه ، مراکش ، مصر ، هند ، کوبا ، سوریه ، مکزیک و شیلی و چین رشد میکند.
استان پهناور کرمان با داشتن اقلیمهای متفاوت کویری ، مدیترانه ای ، کوهستانی و سرد سیری محل رشد بسیاری از گیاهان دارویی از جمله زیره است به گونه ای که بیشترین زیره حاصل در ایران در استان کرمان رشد میکند.
کرمان سرزمین گیاهان دارویی است و زیرههایی از دل خاک کرمان بیرون میآید که عطر و ظرافت و رنگ و مرغوبیتشان همتا ندارد.
زیره سیاه در کنار پسته یکی از محصولات با ارزش و سوغات مهم استان کرمان است که علاوه بر ایجاد اشتغال و درآمد زایی برای تعدادی از مردم این استان تاثیر زیادی هم در تغذیه و سلامت انان داشته است .
زیره سیاه طعم دهنده خوبی به غذاهای ایرانی است و میتوان گفت تلاش افراد بومی این مناطق است که همچنان طعم زیره را در ذائقه ایرانیها ماندگار کرده است.
این گیاه در بیشتر کوهستانهای استان کرمان رشد میکند اما بیشترین برداشت این گیاه دارویی در کوههای بالبارز ، جوپار و خبربافت است .
این گیاه ارزشمند در کوهستانهای دیگر شهرستانهای کرمان ، رفسنجان ، کوهبنان ، سیرجان و بافت و در ارتفاع بین هزار و ۹۰۰ تا ۲ هزار و ۸۰۰ متر از سطح دریا نیز می روید .
در سالهای اخیر کوهستانها و مراتع استان کرمان به دلیل خشکسالیهای پی در پی با کاهش شدید این محصول مواجه شدند اما امسال با توجه به بارندگی های نسبتا مناسب رشد این محصول در مقایسه با سالهای پیش بهتر بود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان می گوید : هم اکنون در حدود ۵۰ تن زیره دیم و بیش از ۵۵ تن زیره آبی از کوهستانهای استان برداشت می شود .
وی می افزاید : کار برداشت زیره از اواسط اردیبهشت تا اوایل تیر به صورت سنتی در مناطق مختلف بوسیله کشاورزان و عشایر کوچ رو انجام میشود.
یک متخصص تغذیه می گوید : زیره علاوه بر طعم دهندگی به غذاها خاصیت ضد نفخ هم دارد و منبعی سرشار از آهن است .
دکتر اسدی می افزاید : در ترکیب زیره سیاه مقدار قابل ملاحظهای مواد پروتئینی موجود است و در حدود پنج درصد اسانس روغنی قرار دارد که در انواع مختلف آن با توجه به منطقه کشت ، مقدار آن متفاوت است ، ۲ ماده شیمیایی موجود در اسانس زیره ( کارون و کارول )، کار عضلات صاف دستگاه گوارش را تسهیل میکنند.
وی می افزاید : زیره ادویه بسیار مناسبی برای هضم غذا ، سمزدایی از بدن و عامل کاهش خطر ابتلا به سرطانهای گوارشی و کبد است.
با مصرف زیره همچنین میتوان مشکلاتی مثل اسهال ، تهوع و کسالت صبحگاهی و سرماخوردگی را درمان کرد.
یک عطار کرمانی میگوید : تولید زیره به میزان بارندگی بستگی دارد و طی چند سال گذشته کاهش برداشت زیره به دلیل خشکسالی باعث بالارفتن قیمت آن شده بود.
وی می افزاید : برداشت زیره با مشکلات زیادی همراه است و هر فرد روزانه فقط میتواند بین نیم تا یک کیلو دانه زیره را جمعآوری کند.
این عطار افزایش چرای دام در مراتع و دشتهای اطراف شهرها را موجب از بین رفتن گیاهانی همانند زیره عنوان می کند و می گوید : مسئولان منابع طبیعی استان باید به نگهداری و حفاظت از رویشگاههای این گیاه ارزشمند توجه ویژه بکنند .
همزمان با نبود بارندگی در سالهای اخیر در مراتع و دشتهای استان کرمان و در نتیجه کاهش تولید و عرضه زیره خاص کرمان پای ورود بسیاری از زیره های نامرغوب از داخل و خارج کشور به خصوص از چین و افغانستان اما به نام زیره کرمان نیز به این استان باز شده است.
عطار دیگری در این خصوص می گوید : بسیاری از سود جویان زیره سبز را از کشورهای همسایه وارد کشور میکنند و با نام زیره کرمان و با قیمتهای بسیار بالا میفروشند و این عمل یافتن زیره اصل کرمانی را برای مسافران و حتی مردم شهر کرمان بسیار دشوار ساخته است. انصاری میافزاید : زیره کشت شده در برخی استانهای همجوار و عرضه آن با نام زیره کرمان به بازار مصرف نیز موجب ضربه به اعتبار زیره کرمان شده است .
وی در خصوص اینکه چگونه زیره اصل کرمان را از این زیره های وارداتی تشخیص دهیم می گوید : برداشت زیره کرمان فقط بوسیله افراد محلی و عشایری و در مناطق صعب العبور و کوهستانی استان کرمان انجام می شود و به صورت عمده به عطاران فروخته می شود در نتیجه بهترین راه دسترسی به زیره اصیل کرمان خرید از عطاریهای معتبر و شناخته شده است .
یکی از افراد محلی کرمان که هر ساله زیره های خود را برای فروش به بازار کرمان میآورد میگوید : خوشبختانه امسال برداشت زیره به دلیل بارشهای خوب فصل بهار و اواخر زمستان رشد خوبی داشته است.
محی آبادی علت قیمت بالای این محصول خدادادی را نیز سخت بودن برداشت می داند و می افزاید : برداشت زیره کوهی که در ارتفاعات استان رشد میکند کار آسانی نیست و از این رو قیمت بالایی دارد اما دلالها و دستفروشان ظاهرا در بازار خرید و فروش زیره هم بیکار ننشسته اند .
محی ابادی به وجود این افراد در بازار اشاره می کند و می گوید : با وجود سختی و مشکلات جمعآوری زیره ، بیشترین سود نصیب واسطهها و دستفروشان میشود و کشاورزان و عشایر از جمعآوری و فروش زیره سود چندانی نمیبرند.
انچه مسلم است کرمان سرزمین گیاهان دارویی است و زیرههایی از دل خاک کرمان بیرون میآید که عطر و ظرافت و رنگ و مرغوبیتشان همتا ندارد.
زیره سیاه در کنار پسته یکی از محصولات با ارزش و سوغات مهم استان کرمان است ولی هنوز این محصول در قیمتگذاری و بستهبندی متولی ندارد.
در حالی که طی سالیان گذشته اداره کل منابع طبیعی و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان سعی کردهاند که با انجام مطالعات پژوهشی و تحقیقاتی به شناخت بیشتر این گونه گیاهی بپردازند ولی وظیفه و عملکرد آنها فقط در حیطه مسائل تحقیقاتی خلاصه میشود و هنوز هیچ سازمان و دستگاهی به عنوان متولی اصلی زیره کرمانی انتخاب نشده است. معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان تعریف یک نشانه اختصاصی برای زیره کرمان و معرفی یک سازمان به عنوان متولی این محصول را راهکار حل این مشکل می داند.
آقای پور خاتون می گوید : در صورت توجه به کشت مصنوعی و نظارت بر کشت محصول طبیعی و برداشت نظامند و ارائه محصول به بازار با نشانه کرمان و بسته بندی مناسب و حمایت همه جانبه از کشاورزان زیره این استان به یکی از محصولات صادراتی و ارز آور تبدیل می شود.
وی با اشاره به برنامه های این سازمان برای کشت زراعی زیره سیاه و جلوگیری از نابودی ان می گوید : در اوایل دهه ۷۰در کرمان تحقیقاتی در زمینه اهلی و زراعی کردن زیره سیاه آغاز شد و یکی از طرح ها به نام طرح مشاهده ای کشت و اهلی کردن زیره سیاه به مدت سه سال در ۲ منطقه ایستگاه جوپار و سیرچ صورت گرفت اما این روند باید دوباره پیگیری شود تا امکان ترویج آن بین کشاورزان منطقه فراهم شود تا همچنان استان کرمان از دایره ضرب المثل زیره به کرمان بردن خارج نشود.
https://medplant.ir/?p=11008