به گزارش شبکه خبری گیاهان دارویی و ترکیبا طبیعی به نقل از ایسنا، تنوع جغرافیایی وآب و هوایی بیرجند از ارتفاعات و کوهپایه تا دشت، جلگه و بیابان در یک اکوسیستم متفاوت و متنوع، تنوع گیاهان منطقه را به دنبال داشته است.
جامعه سنتی تقریبا برای همه گرفتاری های داخلی خود گنجینه دارویی گیاهی غنی و مناسبی در اختیار داشت‌ و احساس خودکفایی می‌کرد. همین احساس به جز موارد جراحی، آنها را به قناعت و تطابق با شرایط زمانه در پزشکی و درمان می‌رساند. در بیرجند ضرب‌المثلی است که می‌گوید: “خدا سرما را در حدّ پوشاک می‌دهد”، به عبارت دیگر در طول تاریخ، بیماری‌ها و موجودی گیاهی بیرجندی‌ها به یک تعادل لازم و ملزوم رسیدند. لذا می‌توان در هر کدام دیگری را آشکارا مشاهده کرد.
این گزارش خلاصه فصل طب گیاهی بیرجند است که از کتاب “تاریخ پزشکی بیرجند” اثر دکتر سید محمد علی حافظی پزشک بیرجندی ساکن تهران اقتباس شده است. دکتر حافظی در این قسمت از کتاب بیست تحلیل علمی و آماری از بیماری‌های قرون گذشته بیرجند بر اساس نوع گیاهان دارویی و مصرفی در منطقه ارائه داده، سپس ۱۹۰ گیاه دارویی بیرجند را بر اساس مکانیسم اثر و پراکندگی مناطق استان بررسی کرده است. این مجموعه کامل ترین دایره المعارف گیاهان دارویی بیرجند است که تا به حال انتشار یافته است.
در مجموع طب گیاهی محل به عنوان اصلی‌ترین و مهمترین شاخه طب سنتی براساس تجربه و اطلاعاتی که سینه به سینه منتقل شده به صورت حلقه بسته‌ای عمل کرده و جامعه بیرجندی را به خودکفایی درمان رسانده است.
طبیعت، گیاهان را تولید، روستاییان پس از شناسایی و برداشت، مستقیماً به مصرف کننده یا عطاری‌ها عرضه کرده‌اند. مجریان اصلی این حلقه خانم‌های خانه‌داری بودند که موجودی خام را به بهره‌وری می‌رساندند.
مهارت و موفقیت آنها به اطلاعات اولیه، پشتیبانی فکری و همکاری گیس سفیدها، مواد در دسترس، شرایط زمانی، مکانی و اقتصادی بیمار پیش‌رو بستگی داشت.
دکترهای علفی علاوه بر معلومات گذشتگان و استفاده از کتبی چون مخزن‌الادویه، سلیقه و ابتکارات فردی یا جمعی را هم در طول زمان به درمان گیاهی افزودند، اما نقش اصلی را همچنان گیاهان برعهده داشته و دارند.
حافظی در کتاب تاریخ پزشکی بیرجند اظهار امیدواری کرده است گیاهان دارویی منطقه مورد عنایت صنعت و دولت قرار گرفته و به صورت علمی مدون شوند که در آن صورت از صنایع داروسازی، غذایی، رنگ، نساجی تا بسته‌بندی منطقه می‌توانند فعال شده و بر اقتصاد و اعتبار بیرجند بیفزایند.