×

منوی بالا

منوی اصلی

دسترسی سریع

اخبار سایت

آخرین اخبار

امروز : چهارشنبه, ۸ فروردین , ۱۴۰۳  .::.  اخبار منتشر شده : 0 خبر
گشت و گذاری در مباحث اقتصادی باریجه

باریجه گیاهی است چند ساله از خانواده چتریان (Umbellifera) و از جنس فرولا (Ferula) که با نام F.Gummosa معرفی شده است و از آنها برای تهیه شیره باریجه استفاده مینمایند. نام های دیگر این گیاه بارزد، بالنبو و به عربی قنه به هندی بریجا و به ترکی قاصی یا قاصنی یا قصنی است.

 

خصوصیات گیاه شناسی باریجه:

باریجه دارای ساقه ای ضخیم با ارتفاع ۱ تا ۲ متر و با برگهای سبز متمایل به خاکستری به طول ۳۰ سانتی متر و پوشیده از کرکهای کوتاه می باشد .پهنک برگ بصورت قطعات باریک و فشرده به هم چند بار تقسیم شده و گلهای آن زرد رنگ و مجتمع بصورت خوشه های مرکب و متعدد است. چترهای اصلی و بلند آن متشکل از ۱۲-۶ پایه و چتر های فرعی دارای پایه های بسیار کوتاه می باشد. گیاهی منو کارپیک است یعنی در طی عمر ۴ تا ۶ ساله خود تنها یکبار میوه وبذر می دهد. ریشه غده ای ضخیم داشته در قسمت های ساقه و برگ این گیاه مجاری ترشحی متعددی وجود دارد .تکثیر گیاه معمولاً از طریق بذر صورت می گیرد. بذر ها پیش از رسیدن براحتی با وزش بادی اندک از ساقه جدا می شود و به زمین میریزند.

 

پراکنش:

گیاه باریجه، که هنوزهم گونه هایی از آن بومی ایران و افغانستان است، از طریق بین النهرین به سوریه و فلسطین برده شده است. رویشگاههای عمده گیاهان باریجه درایران و افغانستان وکشورهای حوضه مدیترانه است. باریجه در اکثر اراضی کوهستانی مرتفع و اقلیمهای استپی و نیمه استپی با ارتفاع حداقل ۱۲۰۰ متر از سطح دریا با حداقل میزان بارندگی سالانه ۳۰۰ میلیمتر می روید.

پراکنش باریجه درایران در استانهای تهران در کوههای ساوجبلاغ، منطقه البرز (دماوند، فیروزکوه، دره لار نزدیک پُلور) و استان خراسان به خصوص خراسان شمالی، استانهای اصفهان مرکزی، سمنان، چهارمحال بختیاری، لرستان، همدان و زنجان است. ولی بهترین رویشگاه آن در نواحی مختلف البرز ( دامنه های نسبتا مرتفع دماوند و فیروز کوه ) است. بیشترین میزان بهره برداری از این گیاه در استانهای خراسان و تهران بعمل آمدهاست. سطح رویشگاه باریجه در کل کشور ۷۰۰۰۰۰ هکتاربرآورد شده است.

 

شیره باریجه یا گالبانوم:

شیرابه ای که در اثر خراشهای طبیعی یا مصنوعی از ریشه، ساقه، برگ و میوه گیاه تراوش می شود را اصطلاحا “گالبانوم” می گویند. نوع دان، اشکی یا قطره ای که از قسمت های ساقه و برگ بر اثر نیش حشرات و یا ایجاد خراشهای طبیعی یا مصنوعی بصورت قطراتی تراوش میکند و در مجاورت هوا خشک می گردد، ابتدا سفید شیرابه ای است و بعد به زرد متمایل به نارنجی و نارنجی متمایل به قرمز تبدیل می شود و بزرگی آن از یک نخود تا یک گیلاس متفاوت است. نوع دوم که توده ای یا عسلی می باشد و از بوته های بیشتراز سه سال جمع آوری مشود، خمیری و بی شکل بوده بویی تند و نافذ شبیه بوی کرفس، طعمی گس وتلخ زننده دارد و درآب به راحتی حل می شود.

موسسه تحقیقات صنعتی ایران برای تعیین ویژگیهای باریجه صادراتی در سال ۱۳۴۸ استاندارد ۵۳۲ را برای باریجه توده ای یا عسلی تدوین نموده است. که دراین استاندارد ویژگی رنگ راخاکستری یا قرمز متمایل به قهوه ای تعیین کرده است. وجود شن وخاک ومواد گیاهی در صورتی که کمتر از۱۰درصد باشد مجاز است. صمغ حاصل از گیاه، جزو فرآورده های فرعی مرتع و کالاهای فرعی صادراتی ایران محسوب می شود و ویژگیهای آن ازحیث رنگ وخلوص معیاربندی میشود.

بیشتر از این گیاه برای ساخت عطر و ادکلن با ماندگاری طولانی استفاده شده و مقداری نیزبرای تهیه چسب بیرنگ ویژه چسبانیدن سنگهای قیمتی به کارمی رود. از دیگر مصارف صمغ باریجه در صنایع داروسازی، نقاشی، نساجی، چوب، حشره کشها و آفت کشها است. باریجه دارای ۵/۹ درصد اسانس ۵/۶۳ درصد رزین و۲۷ درصد صمغ می باشد

 

قوانین مکتوب در امر بهره برداری از گیاه باریجه:

هر ساله سازمان جنگلها و مراتع کمیته فنی تحت عنوان بهره برداری از محصولات فرعی تشکیل می دهد و مسوؤلین تمام استانها در این جلسه شرکت می نمایند و طی تصمیم گیریهای بعمل آمده محصولات را به سه دسته تقسیم می نمایند. ۱- مجاز (گلها دانه ها) ۲- ممنوع (ریشه های گیاهان) ۳- مجازمشروط (گونه هایی که در زمان برداشت دچارحساسیت می شوند وامکان ازبین رفتن آنها درحین عمل بهره برداری وجود دارد. مانند آنغوزه، باریجه، گون وسریش) عمده قوانین در بخش مجاز مشروط بوده و با توجه به سیاستهای استان و کل کشور بهره برداری از محصول مورد نظر باید با مجوز منابع طبیعی انجام گیرد.

گواهی منابع طبیعی منوط به بهره برداری درقالب طرح میباشد تا ضمن بهره برداری از گیاه مورد نظرعملیات احیا سازی نیزصورت بگیرد واز نابود شدن گونه ها جلوگیری بعمل آید. افراد بهره بردار بعنوان مجری طرح ازسوی منابع طبیعی تعیین میشوند تا ضمن بالا بردن سطح آگاهی مردم محدوده های طرح، هماهنگی ومشارکت مردمی را در مناطق توصیه شده به وجود آورند. دراین رابطه با توجه به تحقیقات انجام شده، مطمئن ترین بهره برداران که پس از آموزش بهره برداری استفاده می شوند، همان مردم بومی و محلی مناطق باریجه خیز می باشند و این عمل، منبع کسب درآمد وتامین معاش روستاییان وبالا رفتن وضعیت اقتصادی افراد بومی را به دنبال دارد. علاوه بر آن سبب حفظ و گسترش گیاه و افزایش پتانسیل تولید نیز خواهد شد.

عملیات واگذاری طرح بهره برداری، بصورت به مزایده بوده وبرنده مزایده ملزم به اجرای طرح میباشد. بستن قرارداد یکسری شرایط دارد که براساس محتویات طرح است وشامل حفاظت عرصه، نوع برداشت، زمان برداشت، قرق و تعهدات و… می باشد. سپس اداره منابع طبیعی دستور العمل را به سازمانهای زیربط مانند گمرکات بصورت بخشنامه صادر کرده و بدین ترتیب محصول بهره برداری شده توسط صاحبان طرح مانند باریجه و…. با داشتن مجوز منابع طبیعی مجاز به صادرات میگردد.

اما به طور عرفی به عنوان نمونه در استان خراسان افرادی که چندین سال درامر بهره برداری ازگیاه باریجه و آنغوزه فعالیت داشته اند بعنوان ذیحق های منطقه برای بهره برداری می باشند و صاحبان اصلی منطقه قلمداد میشوند. در استان خراسان (بخصوص خراسان جنوبی) مناطق مورد بهره برداری کوه به کوه و دره به دره، بهره بردار عرفی داشته که به سامانهای یکدیگر تجاوز نمی کنند. ولی جدا از این امر از کسانی که از مناطق اطراف بوده و یا در امر بهره برداری دارای سابقه می باشند و اصول بهره برداری را رعایت کنند با نظرگرفتن شرایطی که گفته شد، برای بهره برداری استفاده خواهند شد.

برداشت صنعتی شیره گیاه باریجه به معنای انجام عملیات برداشت به نحوی است که علاه بر بدست آمدن محصولی بهتر و بیشتر مانع ازبین رفتن و نابودی گیاه مربوطه شود. با توجه به وضعیت پوشش و گسترش بوته های باریجه و ویژگیهای خاص این گیاه برای بهره برداری و برداشت، بایستی فاصله را رعایت کرد تا علاوه بر تولید، حفظ و احیا و تجدید حیات گیاه و ابقا آن در رویشگاه های اصلی خود تامین شود.

ابزار مورد نیاز جهت بهره برداری باریجه عبارتند از قاشقک مخصوص، داس تیز معمولی، کلنگ سبک یک سر، حلب های خالی ۱ کیلویی.

درهنگام بهره برداری معمولا از بوته های ۷ برگ به بالا استفاده نموده دفعات تیغ زنی بر روی غده ریشه در هر دوره ۱۵ تا ۲۲بار به فاصله نیم سانتیمتر و زمان تیغ زدن و بهره برداری از اواخر خرداد لغایت اواسط شهریور می باشد. عمق برش در مرحله اول تیغ زدن از دفعات بعدی باید بیشتر باشد تا گیاه بر اثر این عمل تحریک شده وعکس العمل نشان داده و شیره بیشتری تراوش نماید .۷-۵ روز بعد از تیغ زنی نوبت اول شیره بیرون آمده را با قاشقک طوری با فشار برداشت می کنند که به عنوان برش دوم بوده و بعد از ۷-۵ روز بار دیگر همان اعمال را تکرار می کنند. پس از خاتمه نیز بهتر است بمنظور ترمیم و بقای گیاه محل خاک برداری شده تا سطح یقه گیاه از خاک پر شود.

 

میزان تولید:

بر اساس تحقیقات بدست آمده با توجه به موقعیت مناطق و وضعیت بوته ها، از هر بوته بطور متوسط ۲۰-۴۰ گرم شیره باریجه استحصال می گردد. لذا در هر هکتارمی توان ۴۰ تا ۵۰ کیلو گرم محصول برداشت نمود. میزان شیره برداشت شده در کل کشور سالانه ۱۰۰-۸۰ تن می باشد.

 

صادرات:

باریجه با قیمت هر کیلو۲۰هزارتومان به امارات واز آنجا به دیگر کشورها فروخته می شود. بدلیل کیفیت ومرغوبیت بالای باریجه ایران نسبت به سایر ممالک حوضه مدیترانه، سالیانه بیش از دهها تن صمغ، به شکل خام از کشورصادرمیشود. درآخرین آمارمنتشرشده، گزارش صادرات باریجه جمعاً ۲۳۶ ، ۶۲ کیلوگرم بوده که به ترتیب حجم نزولی صادرات به آلمان، فرانسه، اتریش، امارات، کانادا و لیبی صادرشده است. به عنوان نمونه در سال۲۰۰۴ رقم صادرات باریجه ایران حدود ۳۵۰ هزار دلار بوده است. این گیاه پس از فرآوری در بازارهای جهانی به قیمت هرکیلو۷۰ هزار تومان میرسد.

در حال حاضرفرآوری این گیاه در کشور کمتر صورت می گیرد و به اجبارکمتر از قیمت واقعی به دبی فروخته شده و فرآورده های حاصل از آن با چندین برابر قیمت به کشور سرازیر میشود. فروشی که در بازار در سال ۸۳ گزارش شده است نسبت به سالهای گذشته با کاهش محسوسی همراه بوده است. برخی از علتهای مشکلات صادرات شیره باریجه در سالهای اخیر را می توان، اشباع بودن بازارجهانی، عدم همکاری ومشکل تراشی کشورهای وارد کننده و کم کارآمد بودن جانشینان به جای آنان را ذکرکرد.

 

واردات:

ارزش کل واردات گیاهان دارویی و مواد اولیه گیاهی در سال ۱۳۸۶ به میزان ۸۵ میلیون دلار رسید. بیشترین ارزش میزان واردات گیاهان دارویی مربوط به اسانس‏ها است به‏گونه‏ای که ۵۹ میلیون دلار در این سال به واردات اسانس اختصاص داشته است. میزان ورود باریجه به کشور ناچیز بوده و واردات فرآورده های آن در قالبهای صنعتی ودارویی بوده است.

  1. محمد موگویی

    کی گفته باریجه رو کیلویی ۲۰۰هزار تومن میخرن من خودم بهره بردارم خیلی بار با کیفیتو مرغوب باشه ۱۲۰میخرن اونم اگه مشتری باشه که امسال نیست

  2. علی

    سلام من تازه میخوام وارد بازار باریجه بشم اطلاعات میخوام در مورد برداشت خرید و فروش وقیمتش با تشکر

  3. داننده

    سلام سایتتون عالیه واقعا تبریک میگم بهتون
    تو دانلود مشکل دارم مخصوصا دانلود فیلم.

    • محمدتقی عبادی

      با عرض سلام و تشکر از محبت شما.
      در رابطه با دانلود فیلم ها، تا جای ممکن سعی شده است از سرورهای پرسرعت جهت آپلود فایل ها استفاده شود و مشکل شما احتمالا مربوط به خط اینترنتی است که از آن استفاده می نمایید.
      موفق باشید

  4. gader

    قیمت هر کیلو باریجه خیلی بیشتر از این هاست
    حدود ۲۰۰هزار تومن-به سایت باریج اسانس سر بزنید

    • جلال عباسیان

      بله حق با شماست. اما این قیمت مربوط به زمان نوشتن مطلب می باشد که به منظور حفظ امانت، از دستکاری در آن معذوریم. ضمنا قیمتی که روستائیان باریجه را به دلال ها می فروشند آنقدرها هم زیاد نیست.

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.