تاثیراسید سالیسیلیک بر خصوصیات جوانه زنی گل گاوزبان اروپایی تحت تنش شوری

سیاوش طالبی*۱،  مهرداد جعفرپور۲ ، احمد رضا گل پرور۳

۱-   دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)

۲- استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان(اصفهان)

۳- دانشیار  دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان(اصفهان)

چکیده

گاوزبان(Borago  officinalis  L) گیاهی است یکساله، از خانواده Boraginaceae  که دارای خواص متعدد دارویی، صنعتی و علوفه ای می باشد. به منظور بررسی تاثیراسید سالیسیلیک بر خصوصیات جوانه زنی گل گاوزبان اروپایی در آزمایشگاه کنترل و گواهی بذر ، مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با ۴ تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سالیسیلیک اسید در ۳ سطح (۰، ۱۲۰ و ۲۴۰ قسمت در میلیون)، تنش شوری در ۴ سطح (۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ میلی مولار)بود. نتایج نشان داد تیمارppm240اسید سالیسیلیک در سطح شوری صفر دارای بیشترین(۹۵%) و تیمار شاهد اسید سالیسیلیک در سطح شوریmM120 دارای کمترین(۷۵%) درصد جوانه زنی می باشند. همچنین تیمار ppm240 اسید سالیسیلیک در سطح شوری صفر دارای بیشترین (۳۹/۰) و تیمار شاهد اسید سالیسیلیک در سطح شوری mM120 دارای  کمترین (۲۵/۰) سرعت جوانه زنی می باشند.

کلمات کلیدی: اسید سالیسیلیک، شوری، گل گاوزبان، جوانه زنی

مقدمه

گاوزبان یکی از اقلام مهم گیاهان دارویی است که از دیرباز در طب سنتی استفاده می شده است. گل گاوزبان اروپایی با نام علمی Borago officinalis    و متعلق به تیره ی Boraginaceae است. تنش های محیطی مثل تنش شوری و خشکی باعث کاهش رشد و تولیدات کشاورزی می شود (۲). سطوح بالای تنش شوری باعث کاهش معنی داری در پارامترهای مختلف رشد مثل سطح برگ، طول برگ و وزن خشک ریشه و ساقه می شود. اسید سالیسیلیک باعث بهبود مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی می شود. خیساندن بذر در اسید سالیسیلیک باعث بهبود استقرار گیاه در مناطق بدون تنش شوری و در مناطق با تنش شوری می شود. اسید سالیسیلیک باعث افزایش مقاومت گیاهچه گندم به تنش شوری گردید (۴). بنابراین با توجه به اهمیت دارویی، علوفه ای و صنعتی گیاه گاوزبان و فراوانی منابع آب و خاک شور در کشور، این تحقیق با هدف تعیین حدود مقاومت به شوری، شناسایی مکانیزم مقاومت به شوری و بررسی تاثیر تیمار اسید سالیسیلیک بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه گل گاوزبان و به موازات آن کاهش شوری خاک انجام گرفت تا در صورت ثابت شدن این مطلب بتوان گاوزبان را به عنوان یک گیاه اصلاح کننده شوری و قلیائیت خاک توصیه نمود.

مواد و روش ها

این آزمایش در سال ۱۳۸۹ در آزمایشگاه کنترل و گواهی بذر ، مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با ۴ تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سالیسیلیک اسید در ۳ سطح (۰، ۱۲۰ و ۲۴۰ قسمت در میلیون)، تنش شوری در ۴ سطح (۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ میلی مولار) بود. به این منظور بذرها با محلول هیپوکلریت سدیم ۳ درصد به مدت ۳۰ ثانیه ضدعفونی و پس از آن چند بار با آب مقطر آب کشی گردیدند. برای پیش تیمار بذر با محلول سالیسیلیک اسید، بذرها به مدت ۲۴ ساعت در تاریکی و در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد درون محلول قرار گرفت. بذرها بطور روزانه بازبینی و تعداد بذرهای جوانه زده (دارای طول ریشه چه ۲-۱ میلی متر و یا بیشتر) ثبت شدند. ۱۰روز بعد، تعداد بذرهای جوانه زده شمارش، و طول ریشه چه و ساقه چه گیاهچه ها و همچنین درصد و سرعت جوانه زنی محاسبه شد.

نتایج و بحث

گزارش های متعدد حاکی از آن است بذرهایی که بتوانند در مرحله جوانه زنی واکنش مناسبی نسبت به تنش شوری نشان دهند، در مرحله گیاهچه ای رشد بهتری داشته و سیستم ریشه ای قوی تری را تولید می کنند. سرعت جوانه¬زنی و استقرار گیاهچه در شرایط تنش نقش مهمی را در افزایش رشد گیاه ایفا می کنند (۱). نتایج نشان داد تیمارppm 240اسید سالیسیلیک در سطح شوری صفر دارای بیشترین(۹۵%) و تیمار شاهد اسید سالیسیلیک در سطح شوریmM120 دارای کمترین(۷۵%) درصد جوانه زنی می باشند (جدول۱).

جدول۱: اثر متقابل شوری و اسیدسالیسیلیک بر  درصد جوانه زنی گل گاوزبان اروپایی

نتایج نشان داد تیمارppm240 اسید سالیسیلیک در سطح شوری صفر دارای بیشترین (۳۹/۰) و تیمار شاهد اسید سالیسیلیک در سطح شوری mM120 دارای  کمترین (۲۵/۰) سرعت جوانه زنی می باشند (جدول ۲).

جدول۲: اثر متقابل شوری و اسیدسالیسیلیک بر  سرعت جوانه زنی گل گاوزبان اروپایی

 نتیجه گیری کلی

نتایج تشان داد که تاثیر اسید سالیسیلیک ۲۴۰قسمت در میلیون روی پارامترهای جوانه زنی موثر بوده است و می توان از آن برای مقاومت گیاهان به شوری و دیگر تنش های محیطی استفاده نمود.

منابع

۱٫Borsani O, Valpuesta V, Botella M A. 2001. Evidence for a role of salicylic acid in the oxidative damage generated by NaCl and osmotic stress in Arabidopsis seedlings. Plant Physiol. 126:1024–۱۰۳۰٫

۲٫ Chen  Z, Ricigliano JR, Klessig DF. 1993a. Purification and characterization of a soluble salicylic acid binding protein from tobacco. Proc Natl. Acad. Science. USA 90: 9533-9537.

۳٫ Cutt J R, Klessig DF. 1992. Salicylic acid in plants: A changing perspective. Pharmaceu. Technol. 16: 25–۳۴٫

۴٫ Ghoulam CF, Ahmed  F, Khalid F. 2001. Effects of salt stress on growth, inorganic ions and proline accumulation in relation to osmotic adjustment in five sugar beet cultivars. Environ. Exp. Botany. 47: 139–۱۵۰٫

برای دریافت اصل مقاله اینجا کلیک کنید.