ترخون (Artemisia Dracunculus)

نام فارسی : ترخون

نام علمی : Artemisia Dracunculus

نام عمومی : Tarragon

نام انگلیسی : Tarragon

نام عربی : طرخون

نام فرانسوی : Estragon

نام آلمانی : Estragon

نام مترادف : Artemisia glauca

نام خانواده : Compositae( کاسنی)

گیاه شناسی :

ترخون یا تلخون گیاهی است علفی ، پایا و به شکل بوته
که ارتفاع آن گاه تا یک متر می رسد۰برگ ها باریک و نوک تیز و به رنگ سبز تیره
هستند. برگ های قاعده ی ساقه ی گیاه دارای سه لوب است که لوب وسط بزرگ و دو لوب
کناری کوچک می باشند. کاپیتول ها کوچک ، سبز رنگ وبه صورت مجتمع خوشه هستند. ساقه
ها تقریبا” نازک و شکننده می باشند که در اثر شکسته شدن بوی اسانس آنها به
مشام می رسد . برگ های گیاه نیزمعطر بوده و رایحه ی خاصی دارند . قسمت مورد
استفاده ی گیاه برگ و شاخه های جوان و نرم است  که هنوز چوبی نشده اند . مزه ی گیاه تازه کمی
تند و سوزاننده می باشد . برای تکثیر و پرورش این گیاه قطعات ریزوم آن را در زیر
خاک قرار می دهند که پس از مدتی جوانه هایی از آنها می روید و گیاه جدیدی به وجود
می آید . همچنین ، ریزوم گیاه به اطراف گسترش می یابد و باعث ازدیاد و تولید
گیاهان جدید می شود .

در کتاب دکتر زرگری منشاء اصلی گیاه ترخون روسیه و
نواحی سیبری ذکر شده است ، ولی به علت استفاده زیاد از آن ، اکنون در بسیاری از
نقاط جهان و از جمله ایران کشت می شود .

ترکیبات شیمیایی :

ترخون یکی از منابع مهم شناخته شده ی روتین است . هر
۱۰۰ گرم ترخون خشک حاوی ۲۹۵ کالری ، ۸ گرم رطوبت ، ۲۳ گرم پروتئین ، ۷ گرم چربی ،
۵۰ گرم مجموع کربوهیدرات ها ، ۵/۷ گرم فیبر ، ۱۲ گرم خاکستر ، ۱۳۹/۱ گرم کلسیم ،
۳۱۳ میلی گرم فسفر ، ۳۲ میلی گرم آهن ، ۳۴۷ میلی گرم منیزیم ، ۶۲ میلی گرم سدیم ،
۳ میلی گرم پتاسیم ، ۵/۱ میلی گرم ریبوفلاوین ، ۹ گرم نیاسین ، ۸۱ میلی گرم
فیتوسترول وبدون کلسترول می باشد .

ترخون تازه تا ۰/۳درصد اسانس دارد که حاوی ۶۰ تا ۷۰
درصد متیل کاویکول (استراگول) و مقداری پارامتوکسی سینامیک آلدهید (ماده ی تلخ آن)
است . دیگر ترکیبات اسانس شامل آلفاپی نن ، بتاپی نن ، کامفن ، لیمونن، سیس و
ترانس اوسی من ، آلفافلاندرن ، لینالول ، اسید بوتیریک ، دلتا ۴ کارن ، ژرانیول و
اوژنول می باشد .

در سال های اخیر ایزوکومارینی به نام آرتمدینول در
گیاه کشف شده است . فلاونوئیدهای مهم آن روتین و کورستین ۳-گلوکوگالاکتوزید است که
به نظر می رسد اثرات ضد سرطانی و ضد تصلب شرائین قوی این گیاه  مربوط به آنها باشد . عصاره ی ترخون در آزمایش
های حیوانی بر روی موش ، توانسته اثرات سرطان زایی بنزوپیرون بر روی پوست را مهار
کند. همچنین ، ترخون خاصیت حفاظت در برابر اشعه های خطرناک را نشان داده است .

روتین موجود در ترخون جهت جلوگیری از لخته شدن خون،
التهابات ، اسپاسم ، فشارخون و تصلب شرائین (سفتی جدار رگ ها) مؤثر است۰ در آمریکا
مدت ها از ترخون برای جلوگیری از تصلب شرائین ، فشار خون ، دیابت و بروز آلرژی
استفاده می شد ۰

دارو شناختی و اثرات مهم :

مهم ترین اثرات درمانی که در منابع مختلف از ترخون
گزارش شده عبارتند از : ضد کرم ، ضد نفخ ، خواب آور ، ادرارآور ، خنک کننده ، مقوی
معده ، ضد التهاب و آماس ، مسکن دندان درد ، ضد سرطان ، قاعده آور و مسهل ، همچنین
، برای درمان درد نیش حشرات و خنثی کردن سم آنها و نیز برای گاز سگ هار مفید است.

ابن سینا در کتاب قانون راجع به ترخون چنین نوشته
است :دارای نیروی مخدر است ۰٫ رطوبت ها را بر می چیند و خشک می کند و نوعی سردی
دارد که سودمند است . در دهان نگه داشتن آن جهت درمان زخم و جوش درون دهان مفید
است . دیر هضم است . اشتهای جماع را نابود سازد .   

طریقه ومیزان مصرف :

ترخون رابه صورت سبزی تازه و یا خشک مصرف می کنند .
نوع تازه ی آن درحد مصرف غذایی و خشک آن در حد ۱ تا ۲ قاشق غذا خوری تا سه بار در
روز ، به صورت دم کرده و یا اشکال دیگر ، بلامانع است .

 سمیت و عوارض جانبی :

در حد مصرف معمولی خوراکی عارضه ی جانبی ندارد. از
مصرف زیاد ترخون باید خودداری شود ، زیرا حاوی درصد بالایی استراگول است که می
تواند عوارضی به دنبال داشته باشد.

مصرف در دوران بارداری و شیردهی :

در یکی ازمنابع آمریکایی مصرف این سبزی در زنان
حامله منع شده است. در هر صورت ، خانم های حامله باید به مقدار کم و با احتیاط از
ترخون استفاده کنند. میزان دقیق مقدار (کمی ) مصرف مجاز خوراکی تازه ترخون در هیچ
منبعی ارائه نشده است.

مهم ترین اثرات گزارش شده :

آلرژی زا ، ضد درد ، ضد میکروب ، ضد شکنندگی عروق
موئینه ، ضد التهاب ، ضد تب ، ضد اسپاسم ، ضد نفخ ، ادرارآور ، قاعده آور ، قارچ
کش ، خواب آور ، مقوی معده ، کرم کش ، ضد سرطان و اشتها آور.

نکات قابل توجه :

۱-      ترخون به صورت تازه و
خشک جهت طعم و مزه ، ادویه جات ، ترشی ، سالاد ، 
سرکه ، سوپ ها ، سس ها ، به همراه گوشت ، ماهی و تخم مرغ در بسیاری از نقاط
جهان استفاده می شود. همچنین ، در شیرینی پزی ، عطرسازی و آب های آرایشی از آن
استفاده می گردد.

۲-      اسانس ترخون در اثر
خشک شدن گیاه  و به مرور زمان کمتر می شود: به همین خاطر در بعضی نقاط آن را در گلخانه پرورش می دهند تا
همیشه بتوانند از تازه ی آن که دارای اسانس بیشتری است ، استفاده کنند . اسانس
ترخون بیشتر در کشور فرانسه و به خاطر بو و مزه تولید و عرضه می شود که از برگ های
آن تهیه می گردد.

۳-      ترخون فرانسوی و
آلمانی مربوط به گونه draconculus 
است که در ایران مصرف دارد. ترخون روسیه مربوط به گونه draconculoide  می باشد. نوع فرانسوی و
آلمانی حاوی ۰/۲۵ تا ۱/۳ درصد اسانس و نوع روسی حاوی ۰/۱ تا ۱/۲ درصد اسانس است.

مطالب مرتبط :

گیاه شناسی و خواص گیاهان دارویی 

کاسنی (Chicorium intybus)

شاهتره( Fumaria officinalis)

اسطوخودوس (Lavandula angustifolia)

خار مریم (Silybum marianum)

طبقه بندی:
گیاه شناسی و خواص گیاهان دارویی، 
گیاهان دارویی، 

برچسب ها:
ترخون،
Artemisia Dracunculus،
Tarragon،
طرخون،
Compositae،
Estragon،
خواص دارویی،
خواص درمانی،
گیاهشناسی،
ترکیبات شیمیایی،
طریقه مصرف،
مقدار مصرف،
گیاهان دارویی،
طب سنتی،
عوارض جانبی،
اسانس ترخون،
آلرژی زا،
ضد درد،
ضد میکروب،
ضد شکنندگی عروق موئینه،
ضد التهاب،
ضد تب،
ضد اسپاسم،
ضد نفخ،
ادرارآور،
قاعده آور،
قارچ کش،
خواب آور،
مقوی معده،
کرم کش،
ضد سرطان،
اشتها آور،