به گزارش شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی به نقل از روزنامه خراسان جنوبی، زعفران مهم ترین محصول باغی خراسان جنوبی است که به دلیل شرایط جغرافیایی استان تولید آن از پتانسیل بالایی برخوردار است، به طوری که در ۱۰ هزار هکتار سطح زیر کشت این محصول در استان سالانه حدود ۵۰ تن زعفران تولید می شود.

زعفران محصولی است که به دلیل قابلیت استفاده از آن در فرآورده های غذایی، آشامیدنی، دارویی و حتی آرایشی و تاثیر مثبت آن بر سلامتی انسان مورد توجه بسیاری از صاحبان صنایع قرار گرفته است، اما استفاده از این گیاه که در صدر فرآورده‌های گیاهی ارزشمند جهان قرار دارد در کشور ما تنها به مصرف کم در موادغذایی محدود شده است. در حالی که کشف قابلیت ها و استفاده از زعفران در کشورهایی که فقط وارد کننده زعفران هستند رو به افزایش است و این یعنی صنعت فرآورده های تبدیلی زعفران بدون وقفه رو به رشد است.

طی دو دهه اخیر اگرچه نسبت به گذشته پیشرفت های چشمگیری در صنعت بسته بندی زعفران کشورمان حاصل شده است اما به روز شدن این صنعت و استفاده از تکنولوژی های برتر در این زمینه از ملزومات اساسی و بسیار مهم به شمار می رود.

در ۱۰ سال اخیر صنعت بسته بندی زعفران سکون مأیوس‌کننده ای داشته که موجب جا ماندن ما از رقبای حاضر در تجارت جهانی زعفران شده است و دلیل آن نیز حمایت نکردن از واحدهای بسته بندی بوده است که خود نیز صادر کننده هستند.

محصولی که روزی بیشترین فراوانی تولید را بین کشاورزان منطقه داشت و با وجود همه مشقت های فرآوری آن با جان و دل برای تولیدش کمر همت بسته بودند امروز گرد فراموشی به خود می بیند. بیشتر زعفران کاران پیر شده اند و جوانان تمایلی به ادامه راه ندارند در حالی که این محصول می توانست بخشی از بار صادرات غیر نفتی کشور را به دوش بکشد به شرط این که مورد حمایت جدی دست اندرکاران قرار گیرد نه این که در پیچ و خم قوانین صادرات در رقابتی نابرابر با رقبای خارجی رنگ ببازد و با برند کشورهای دیگر و ارز آوری بالا برای آن کشورها به دنیا عرضه شود.

آن چه دردآور است این که امروز میانگین تولید این محصول در واحد سطح که در سال های دهه ۶۰ بین ۵ تا ۶ کیلوگرم در هر هکتار بود به ۴ کیلوگرم رسیده است و خشکسالی نیز می تواند بر استمرار این روند تاثیر بسزایی داشته باشد در سال های اخیر خبرهای زیادی از این که مزارع زعفران با تانکر آبیاری می شود شنیده ایم در حالی که برخی توان پرداخت هزینه های آبیاری با تانکر را ندارند و مزارع زعفران که کمترین میزان مصرف آب را دارد باز هم خشک می ماند و این به معنی نابودی تدریجی طلای سرخ کویر است، با وجود همه این موارد تشکیل شورای ملی زعفران در سال ۸۷ با اسم و عنوانی پرطمطراق امیدی در دل کشاورزان زنده کرد و از آن زمان چشم زعفران کاران در کشور به ویژه دو استان خراسان رضوی و جنوبی که سهم عمده ای در کاشت، برداشت و تولید این محصول با ارزش افزوده بسیار بالا دارند، به این شورا دوخته شد تا شاید از آن به بعد شاهد رفع مشکلات تولید زعفران باشند.

هرچند تاریخچه تولید این محصول استراتژیک در کشور از قدمتی زیاد برخوردار است و با وجودی که سهم ایران از حوزه زعفران در دنیا ۹۶ درصد و در کنار این  ،کیفیت آن بی نظیر و بدون رقیب در دنیاست، اما با مشکلات عدیده ای مانند صادرات فله ای، نداشتن بسته بندی مورد پسند مصرف کننده جهانی، نداشتن برند و بالا بودن بار آلودگی میکروبی زیاد به دلیل رعایت نکردن مسائل بهداشتی هنگام برداشت و پاک کردن، نوسانات قیمت و پایین بودن نرخ خرید تضمینی مواجه است.

انتظار می رفت با تشکیل شورای ملی زعفران مشکلات طلای سرخ رفع شود و با برند مشخص شده به مصرف کننده جهانی برسد و دست واسطه هایی مانند اسپانیا که با وجود سهم اندک در کشت این محصول و کیفیت پایین تولید آن، اما با خرید فله ای زعفران مرغوب ایرانی آن را پس از بسته بندی مناسب به نام خود صادر می  کند، کوتاه شود اما انگار نشد.

علاوه بر این طرح جامع زعفران تدوین، تصویب و ابلاغ شد اما توسط دولت به اجرا نرسید در حالی که این طرح می  توانست بر بازار زعفران خیلی اثرگذار باشد و به دلیل همکاری ضعیف وزارتخانه های مربوطه، شورای ملی زعفران هم به توفیقات لازم دست نیافت.

با این همه تعلل باید برای آینده صادرات زعفران هم نگران بود و کاری کرد چراکه رقبای جدیدی که اتفاقاً اصولی هم در مورد زعفران کار می  کنند وارد بازار شده اند که می  توان به طور نمونه به چین، هند و افغانستان اشاره کرد و کیفیت زعفران این کشورها با نمونه ایرانی قابل رقابت است در حالی که تمام محصولات کشاورزی ایران به لحاظ کیفیت در دنیا حرف برای گفتن دارد و این یک نعمت خدادادی است که باید قدردان آن باشیم، اما نیستیم. به عنوان مثال اکثر بهره برداران زعفران، نحوه برداشت و پرکنی این محصول استراتژیک را نمی  دانند و در نتیجه زعفران ناب ایرانی وقتی به خارج صادر می  شود، آلودگی و بار میکروبی بالایی دارد، در حالی که با صرف هزینه اندک برای آموزش این امور می  توان مانع این آلودگی  ها شد.

همه این ها از فراموشی طلای سرخ حکایت دارد که جا دارد دولت یازدهم نگاهی جدید و استراتژیک به این محصول داشته باشد و در راستای برند سازی، اجرای طرح جامع زعفران، کوتاه کردن دست واسطه ها، تدوین بانک کارایی این محصول، شناسنامه دار کردن زعفران، توجه به مراحل کاشت، داشت، برداشت و فرآوری و فراهم کردن ساز و کار اجرایی برای صادرات بهتر آن تلاش و برنامه ریزی کند تا دست رنج کشاورزان هدر نرود.